ทุกวันนี้เรามักได้ยินคำพูด คำถาม ข้อเปรียบเทียบถึงคุณค่าหรือคุณประโยชน์ของนมวัวกับนมถั่วเหลืองอยู่บ่อยๆ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะมีผู้คนจำนวนหนึ่ง (โดยเฉพาะผู้สูงวัยซึ่งไม่คุ้นเคยกับการดื่มนมวัวมาตั้งแต่เด็ก) มีอาการแพ้นมวัว กล่าวคือ เมื่อดื่มนมจะท้องเสีย และเด็กเล็กๆ หลายคนก็แพ้ (โปรตีนใน) นมวัว
อีกส่วนหนึ่งมาจากกระแสอาหารสุขภาพที่ไม่สนับสนุนให้กินเนื้อสัตว์ และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ซึ่งรวมถึงนมวัวด้วย คนกลุ่มนี้จึงหันมากินเต้าหู้และน้ำเต้าหู้ ซึ่งก็คือนมถั่วเหลือง เพื่อให้ร่างกายได้รับโปรตีนจากพืชแทน ทั้งที่ความจริงตามข้อมูลทางวิชาการบอกว่า ทั้งนมวัวและนมถั่วเหลืองล้วนมีประโยชน์ มีข้อดีข้อด้อยแตกต่างกันไป…เครื่องดื่มทั้ง ๒ ชนิดนี้ล้วนผ่านช่วงเวลาของการเป็นพระเอกกันมาแล้วตามยุคสมัย
ในสมัยโบราณคนไทยเรายังไม่นิยมดื่มนมวัวกันนัก กินอาหารตามปกติ ร่างกายได้รับแคลเซียมจากอาหารประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นปลาเล็กปลาน้อย ผักใบเขียว ฯลฯ จึงนับว่ามีประวัติศาสตร์การบริโภคนมวัวไม่นานนัก (เมื่อเทียบกับชาวตะวันตก) กระทั่งช่วงหนึ่งมีการรณรงค์ให้ดื่มนมวัวกันมาก มีการชูประเด็นเรื่องแคลเซียม ซึ่งนม ๑ กล่องมีมากถึง ๒๕ – ๓๐ เปอร์เซ็นต์ของความต้องการของร่างกายในแต่ละวัน ประมาณการณ์ว่าวันหนึ่งถ้าไม่ได้กินอาหารอื่นที่มีแคลเซียมเลย แค่ดื่มนมสัก ๓ กล่องก็ไม่ต้องกังวลแล้ว
ดูคนญี่ปุ่นสิ สมัยก่อนสงครามโลกตัวเล็กนิดเดียว พอตกเป็นเมืองขึ้นของสหรัฐอเมริกา ได้กินนม เนยแบบฝรั่ง ตัวสูงใหญ่ขึ้นตั้งเยอะ สูงกว่าเราอีก จนคุณแม่ยุคหนึ่งถึงกับไม่อยากให้ลูกดูดนมจากอกกันเลยทีเดียว เพราะคิดว่านมผสมมีการเสริมแคลเซียม และสารอาหารที่ครบถ้วนกว่า ถ้าต้องการให้ลูกแข็งแรง ร่างกายสูงใหญ่ ต้องนมวัวเท่านั้น นับแต่นั้นมาคนไทยก็ดื่มนมวัวกันมากขึ้น ตั้งแต่เด็กทารก (ในรูปของนมผง) วัยรุ่นที่แทบจะดื่มแทนน้ำเพราะอยากสูง ผู้หญิงตั้งครรภ์ ผู้หญิงให้นมบุตร ตลอดจนถึงวัยทองซึ่งเป็นที่ภาวะและวัยที่ผู้หญิงต้องสูญเสียมวลกระดูกมากที่สุด
กระทั่งหลายปีที่ผ่านมา ผู้คนให้ความสนใจเรื่องของสุขภาพมากขึ้น และเชื่อว่าอาหารที่มาจากพืชเหมาะสมกับมนุษย์มากกว่าอาหารที่มาจากสัตว์ มีการพูดถึงผลการวิจัยว่าอาหารจากสัตว์ก่อให้เกิดโรคมากมายหลายชนิด ทำให้ภูมิต้านทานของร่างกายลดลง บางข้อมูลบอกว่าการที่ดื่มนมวัวแล้วทำให้ร่างกายสูงใหญ่ไม่ได้เป็นเพราะแคลเซียม แต่เป็นเพราะโกร๊ธ ฮอร์โมนที่กระตุ้นการเติบโตของวัว คนจะมีน้ำหนักเพิ่ม ๓ กิโลกรัมโดยเฉลี่ยในเวลา ๓ เดือนหลังคลอด แต่ลูกวัวน้ำหนักจะเพิ่ม ๓๐ กิโลกรัมในเวลาเท่ากัน เด็กที่ดื่มนมวัวคือเด็กที่ได้รับสารอาหารที่มีไว้กระตุ้นลูกวัว และลูกวัวกินนมแม่แค่ ๑ ปี ในขณะที่เด็กกินนมวัวต่อเนื่องเป็น ๑๐ ปี ผลคือเด็กมีโครงสร้างสูงใหญ่ผิดปกติ
ประกอบกับข้อมูลเกี่ยวกับอาหารสุขภาพที่เพิ่มขึ้นทุกวัน ทำให้คนจำนวนมากหันไปดื่มนมถั่วเหลือง โดยเฉพาะผู้สูงวัย เพราะโปรตีนในนมถั่วเหลืองย่อยง่ายกว่า ราคาถูกกว่า ได้ดื่มกันร้อนๆ แค่ ๕ บาท
ประเด็นสำคัญที่ทำให้คนเกิดความลังเล หรือกังวลเกี่ยวกับการดื่มนมทั้ง ๒ ชนิดนี้ น่าจะเป็นเรื่องของแคลเซียมเป็นหลัก เพราะถ้าเทียบกันแบบเพียวๆ ไม่นับรวมอาหารอย่างอื่น ในนมถั่วเหลืองมีแคลเซียมน้อยกว่านมวัวมาก แต่ก็มีหลายประการที่ชนะนมวัว
ลองมาดูข้อมูลของนมแต่ละชนิดกันเลยดีกว่า
นมวัว มีสารอาหารที่สำคัญได้แก่ โปรตีน วิตามิน ไขมัน และส่วนสำคัญที่สุด คือ แคลเซียม ที่จัดได้ว่าเป็นหัวใจหลักของการกินนมเลยทีเดียว
แม้จะมีคนจำนวนหนึ่งแพ้นมวัวเพราะไม่มีเอนไซม์ย่อยน้ำตาลในนม อาจเลือกกินนมเปรี้ยวหรือโยเกิร์ต ซึ่งก็คือนมที่ถูกหมักด้วยจุลินทรีย์ (โดยมากนิยมใช้เชื้อแบคทีเรียแลคโตบาซิลัส) ซึ่งจะเปลี่ยนน้ำตาลแลคโตสในนม กลายเป็นกรดแลคติก ซึ่งจะไปตกตะกอนในนมจนกลายเป็นโยเกิร์ตข้นๆ และมีรสเปรี้ยวกว่าเดิม
เมื่อแบคทีเรียช่วยย่อยน้ำตาลในนมให้แล้วก็หมดปัญหา แถมเชื้อจุลินทรีย์ในโยเกิร์ตยังมีประโยชน์กับระบบขับถ่ายของคนเราด้วย เช่น ช่วยทำให้ขับถ่ายเป็นปกติ ช่วยทำให้เชื้อที่ก่อให้เกิดโรคในลำไส้หยุดการเจริญเติบโต
นมถั่วเหลือง มีสารอาหารหลักเหมือนนมวัว แต่ปริมาณต่างกัน ดังจะปรากฏในการเปรียบเทียบนมวัว vs นมถั่วเหลือง ส่วนหตุผลที่ทำให้นมถั่วเหลืองได้รับความนิยมมากขึ้นในคนสูงวัยก็ด้วยมีผลงานการวิจัยยืนยันถึงประโยชน์ของการบริโภคถั่วเหลืองว่าสามารถลดความ เสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและมะเร็ง ที่สำคัญมีประโยชน์มากสำหรับคุณผู้หญิง
นอกจากนี้ในถั่วเหลืองมี Isoflavones ซึ่งมีประโยชน์ในสตรีวัยทอง เพราะออกฤทธ์คล้ายฮอร์โมนเอสโตรเจน (ฮอร์โมนเพศหญิง) แต่อ่อนกว่ามาก จะช่วยเพิ่มมวลกระดูกให้หนาแน่นขึ้น โดยลดการละลายแคลเซียมออกจากกระดูก และช่วยลดอาการที่เกิดจากภาวะหมดประจำเดือนอย่างอื่น เช่น อาการร้อนวูบวาบ เหงื่อออก ไขมันสูง ช่องคลอดแห้ง อารมณ์แปรปรวน ฯลฯ
ในสัตว์ทดลองปรากฎว่า ช่วยลดการเกิดมะเร็งเต้านม มะเร็งช่องคลอด มะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งต่อมลูกหมาก นอกจากนี้ยังมีกรดอะมิโนที่จำเป็นทั้ง ๒๑ ชนิด และมีที่ร่างกายสร้างเองไม่ได้ ๑๘ ชนิด เพราะเป็นโปรตีนจากถั่วเหลือง ปริมาณที่เหมาะสมสำหรับการดื่มนมถั่วเหลือง คือ วันละหนึ่งแก้ว และหากจะให้ได้ประโยชน์สูงสุดควรดื่มในเวลาที่ท้องว่าง คือ ก่อนหรือหลังอาหาร ๒ ชั่วโมง เพราะนมถั่วเหลืองมีไฟเบอร์ชนิดหนึ่งที่แข็งแรงมาก ถ้ากินพร้อมมื้ออาหารจะทำให้การย่อยและการดูดซึมสารอาหารในมื้อนั้นๆ ลดลง
อย่างไรก็ตามทุกสิ่งทุกอย่างย่อมมีข้อจำกัด นมถั่วเหลืองก็เช่นกัน คือ ไม่เหมาะสำหรับคนที่เป็นโรคเก๊าต์ รูมาติซั่ม รูมาตอยท์ เพราะจะทำให้มีอาการปวดในข้อ เมื่อเกิดคำถามว่า กินนมถั่วเหลืองแทนนมวัวได้หรือไม่! มาเทียบประโยชน์ให้เห็นกันอย่างชัดๆ เลยดีกว่า…
ในเรื่องของโปรตีน ถ้านมถั่วเหลืองจากสูตรทำถั่วเหลือง ๑ ส่วนต่อน้ำ ๘ ส่วน จะได้โปรตีนใกล้เคียงนมวัว คือดื่มนมถั่วเหลือง ๑ แก้ว (๒๐๐ มิลลิลิตร) จะได้โปรตีนประมาณ ๖ กรัม ในขณะที่นมวัว ๑ แก้วให้โปรตีน ๗ กรัม แต่คุณภาพโปรตีนในนมวัวมีความสมบูรณ์ของ กรดอะมิโนที่เป็นส่วนประกอบของโปรตีนดีกว่าโปรตีนจากนมถั่วเหลือง ที่มาจากพืช แต่คุณภาพโปรตีนในนมถั่วเหลืองก็สามารถเสริมให้ดีขึ้นได้ ด้วยการเติมเครื่องต่างๆ ที่นิยมกัน เช่น ลูกเดือย สาคู ถั่วแดง ลงไป
พลังงานที่ได้จากนมวัวมีไขมันมากกว่านมถั่วเหลือง ๒ เท่า คือ นมวัว ๑ แก้วให้พลังงานประมาณ ๑๗๐ แคลอรี่ นมถั่วเหลืองจะให้เพียง ๘๐ แคลอรี่เท่านั้น แต่ถ้าคนที่ดื่มนมถั่วเหลืองเติมน้ำตาลมากจนมีรสหวานกว่านมสดรสหวาน ก็จะได้พลังงานพอๆ กัน
วิตามินในนมถั่วเหลือง มีวิตามินบี ๒ ประมาณ ๑ ใน ๑๐ ของนมวัวเท่านั้น แร่ธาตุ ถั่วเหลืองทั้งเมล็ดมีแร่ธาตุแคลเซียมสูงกว่าถั่วเมล็ดแห้งอื่นๆ แต่เมื่อนำมาทำเป็นนมถั่วเหลือง แคลเซียมถูกสกัดออกมาอย่างจำกัด ทำให้นมถั่วเหลืองที่ได้มีแคลเซียมต่ำ ประมาณ ๑ ใน ๖ ของนมวัวเท่านั้น ซึ่งในปัจจุบันมีการแนะนำว่าร่างกายควรได้รับแคลเซียมอย่างน้อยวันละ ๑,๐๐๐ มิลลิกรัม ซึ่งโดยทั่วไปในนมวัว ๑ มิลลิลิตรจะมีแคลเซียมประมาณ ๑ มิลลิกรัม นมวัว ๑ แก้ว (๒๕๐ มิลลิลิตร) จึงให้แคลเซียมประมาณ ๒๕๐ มิลลิกรัม (ประมาณ ๒๕ เปอร์เซ็นต์ ของปริมาณที่ร่างกายต้องการใน ๑ วัน)
นมถั่วเหลืองจึงไม่ใช่แหล่งที่ดีของแคลเซียม จะใช้แทนนมวัวเพื่อเสริมแคลเซียมไม่ได้ เว้นเสียแต่เป็นการดื่มนมถั่วเหลืองที่มีการเสริมแคลเซียม ซึ่งเป็นการเสริมคุณค่าทางโภชนาการให้สมบูรณ์มากขึ้น
จึงขอสรุปว่า ให้เลือกสิ่งที่คิดว่าเหมาะสำหรับตัวเอง ถ้าไม่แพ้นมวัวอาจใช้วิธีผสมผสาน ดื่มนมถั่วเหลืองเป็นอาหารเสริมวันละ ๑ – ๒ แก้ว แต่ถ้าเป็นนมถั่วเหลืองธรรมดาไม่ได้เสริมแคลเซียม อาจดื่ม นมวัวบ้างวันละ ๑ – ๒ แก้วสำหรับผู้ใหญ่ หรือ ๒ – ๓ แก้วสำหรับเด็ก เช่นเดียวกับหญิงมีครรภ์หรือให้นมบุตร เพื่อให้ได้รับแคลเซียมอย่างเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย หรืออาจผสมนมวัวผง ๒ – ๓ ช้อนโต๊ะลงในนมถั่วเหลือง ก็จะได้แคลเซียมเพิ่มขึ้นเช่นเดียวกัน
แต่ถ้าไม่ชอบกลิ่นรส ก็เลือกกินอาหารอื่นๆ ที่มีแคลเซียมแทนได้ เช่น ปลาเล็กปลาน้อย ผักใบเขียว ปลาซาร์ดีน กระป๋อง…เดินสายกลาง ไว้มีความสุขทั้งกายและสบายทั้งใจ
การแพ้นมวัว
ปัจจุบันเด็กไทยเป็นโรคภูมิแพ้มากขึ้น และการแพ้โปรตีนในนมวัวเป็นสาเหตุการแพ้ที่พบมากในเด็กวัยขวบปีแรก ดังนั้น เมื่อคลอดลูกควรให้ลูกกินนมแม่ให้มากที่สุด ถ้าจำเป็นต้องให้นมเสริมและไม่มีประวัติการเป็นโรคภูมิแพ้ในครอบครัวก็สามารถให้นมผงธรรมดาได้ แต่ถ้ามีประวัติภูมิแพ้ อาจปรึกษาแพทย์เพื่อพิจารณานมที่เหมาะสมสำหรับลูก
อาการแพ้นมวัว
อาการทางผิวหนัง มีผื่นคันตามร่างกาย
🐄 อาการทางระบบทางเดินหายใจ เด็กจะป่วยบ่อยเนื่องจากการติดเชื้อที่ทางเดินหายใจ มีเสมหะมาก คัดจมูก
🐄อาการทางระบบทางเดินอาหาร มีอาการท้องเสีย น้ำหนักขึ้นน้อย
เมื่อสงสัยว่าลูกแพ้นมวัว ก็ควรงดผลิตภัณฑ์จากวัวด้วย แต่ถ้าจำเป็นต้องให้นมผสมเสริมจริงๆ ควรให้ลูกดื่มนมที่ผลิตสำหรับเด็กภูมิแพ้กลุ่มนี้โดยเฉพาะ เช่น นมวัวที่ถูกย่อยโปรตีนให้มีขนาดเล็กลง ทำให้โอกาสเกิดภูมิแพ้น้อยลงด้วย สำหรับเด็กที่แพ้มากอาจต้องกินนมถั่วเหลืองแทน
🐄 อาการทางระบบทางเดินหายใจ เด็กจะป่วยบ่อยเนื่องจากการติดเชื้อที่ทางเดินหายใจ มีเสมหะมาก คัดจมูก
🐄อาการทางระบบทางเดินอาหาร มีอาการท้องเสีย น้ำหนักขึ้นน้อย
เมื่อสงสัยว่าลูกแพ้นมวัว ก็ควรงดผลิตภัณฑ์จากวัวด้วย แต่ถ้าจำเป็นต้องให้นมผสมเสริมจริงๆ ควรให้ลูกดื่มนมที่ผลิตสำหรับเด็กภูมิแพ้กลุ่มนี้โดยเฉพาะ เช่น นมวัวที่ถูกย่อยโปรตีนให้มีขนาดเล็กลง ทำให้โอกาสเกิดภูมิแพ้น้อยลงด้วย สำหรับเด็กที่แพ้มากอาจต้องกินนมถั่วเหลืองแทน
สำหรับผู้ใหญ่ที่แพ้นมวัว ส่วนใหญ่เป็นเพราะร่างกายไม่มีเอนไซม์ย่อยน้ำตาลแลคโตสในนม การค่อยๆ เริ่มดื่มทีละน้อย เป็นการกระตุ้นให้ร่างกายค่อยๆ สร้างเอนไซม์นี้ขึ้นมาทีละน้อย จนถึงจุดที่ร่างกายมีเอนไซม์มากพอ ก็จะสามารถดื่มนมได้ตามปกติ หากใช้วิธีนี้ไม่ได้ผลอาจกินโยเกิร์ตแทน แต่ถ้าไม่ไหวจริงๆ ควรเลือกกินอาหารอื่นที่มีแคลเซียมสูงแทน
ขอบคุณข้อมูลจาก : มูลนิธิเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ
ไม่มีความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น